Dự án Cảng tổng hợp và container Cái Mép Hạ từng được cấp Giấy chứng nhận đầu tư từ năm 2010 cho Công ty cổ phần Đóng tàu và Dịch vụ Dầu khí Vũng Tàu (VTSC).
Với vị trí chiến lược trong chuỗi cung ứng hàng hải toàn cầu và vai trò then chốt trong Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển quốc gia, dự án Cảng tổng hợp và container Cái Mép Hạ tại thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) đang được tái khởi động theo đề xuất đầu tư của liên danh ba nhà đầu tư có tiềm lực gồm: Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC), Tập đoàn GELEXIMCO và Công ty cổ phần Vận tải và Thương mại quốc tế (ITC). Tổng mức đầu tư của dự án lên tới 50.820 tỷ đồng, biến nơi đây trở thành một trong những tổ hợp hạ tầng logistics lớn nhất khu vực Đông Nam Á khi hoàn thành.
Dự án Cảng tổng hợp và container Cái Mép Hạ từng được cấp Giấy chứng nhận đầu tư từ năm 2010 cho Công ty cổ phần Đóng tàu và Dịch vụ Dầu khí Vũng Tàu (VTSC). Tuy nhiên, do những khó khăn về năng lực tài chính và biến động quy hoạch, sau gần 15 năm, dự án vẫn chưa thể khởi công. Trong thời gian này, phần vốn nhà nước tại VTSC đã được UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu nay là Thành phố Hồ Chí Minh chuyển giao về SCIC quản lý.
Trước bối cảnh đó, SCIC cùng GELEXIMCO và ITC đã hình thành liên danh đầu tư, đề xuất tái khởi động dự án với quy mô điều chỉnh tăng gấp 5 lần so với trước nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn mới trong quy hoạch cảng biển quốc gia.
Theo văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, liên danh do ông Vũ Văn Tiền – Tổng Giám đốc GELEXIMCO đại diện đã cam kết đầu tư một cách đồng bộ và hiện đại, phù hợp với các định hướng quy hoạch cập nhật, đồng thời khắc phục những vướng mắc tồn tại từ mô hình đầu tư cũ. Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) và UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu nay là Thành phố Hồ Chí Minh đã được giao nhiệm vụ nghiên cứu đề xuất này và báo cáo Chính phủ.
Bộ Xây dựng mới đây đã có công văn gửi Bộ Tài chính, khẳng định hồ sơ đề xuất chủ trương đầu tư của liên danh SCIC – GELEXIMCO – ITC là phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia, định hướng phát triển ngành hàng hải, logistics và hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn 2050. Đồng thời, Bộ đánh giá cao cách tiếp cận đầu tư tổng thể và phân kỳ hợp lý của dự án theo tiến trình quy hoạch đến sau năm 2030.
Theo Bộ Xây dựng, việc kêu gọi nhà đầu tư có tiềm lực tài chính vững mạnh và kinh nghiệm chuyên sâu về hạ tầng logistics là giải pháp cần thiết để nâng cao hiệu quả sử dụng đất, kết nối hạ tầng, ứng dụng công nghệ hiện đại, và tránh tình trạng khai thác manh mún, nhỏ lẻ như từng xảy ra tại một số khu vực cảng biển khác trong quá khứ.
Đồng thời, Bộ chỉ rõ rằng Cảng biển Bà Rịa – Vũng Tàu đã vượt quá công suất thiết kế hiện hữu, với lượng hàng container thông qua 3 năm gần nhất trung bình trên 8 triệu TEU/năm, riêng năm 2024 ước đạt gần 11 triệu TEU, vượt xa công suất quy hoạch 7,66 triệu TEU/năm. Trong bối cảnh đó, Cái Mép Hạ là khu vực ưu tiên đầu tư cấp bách, đúng theo định hướng quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam và kế hoạch triển khai đã được Chính phủ phê duyệt.
Theo đề xuất của liên danh SCIC – GELEXIMCO – ITC, Cảng Cái Mép Hạ sẽ là cảng cửa ngõ quốc tế kết hợp trung chuyển hàng hóa quy mô lớn, xây dựng trên tổng diện tích 351,2 ha, với 17 bến cảng có tổng chiều dài gần 5,9 km, tiếp nhận đa dạng loại tàu container từ feeder đến tàu trọng tải trên 250.000 DWT (24.000 TEU).
Cấu trúc phân kỳ đầu tư cụ thể gồm 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1 (2025–2030): Tổng vốn đầu tư khoảng 12.500 tỷ đồng, phát triển 2 bến chính dài 0,9 km cho tàu trọng tải 250.000 tấn, 1 km bến sà lan và hệ thống bãi container trên diện tích 86,6 ha. Công suất thông qua đạt 2 triệu TEU/năm.
Giai đoạn 2 (2031–2040): Tiếp tục phát triển thêm các bến cho tàu 120.000 tấn và feeder 50.000 tấn, mở rộng diện tích bến và hậu phương lên 229,9 ha, nâng tổng công suất lên 4 triệu TEU/năm với vốn đầu tư khoảng 13.220 tỷ đồng.
Giai đoạn 3 (2041–2050): Hoàn thiện toàn bộ hệ thống bến với khả năng tiếp nhận tàu siêu lớn, mở rộng tổng chiều dài cầu cảng lên 5,9 km, nâng tổng công suất đạt 10,8 triệu TEU/năm, tổng vốn khoảng 25.100 tỷ đồng.
Khu hậu phương cảng sẽ bao gồm đầy đủ các hệ thống kho bãi, khu chiếu xạ, trạm xử lý container rỗng, các công trình phụ trợ và ứng dụng hạ tầng số hóa toàn diện, hướng đến phát triển chuỗi cung ứng thông minh, kết nối đa phương thức từ đường thủy nội địa, đường bộ đến đường sắt và hàng không.
Với vị trí nằm trong cụm cảng Cái Mép – Thị Vải, Cảng Cái Mép Hạ được kỳ vọng sẽ trở thành cửa ngõ xuất nhập khẩu chính của miền Nam và cả nước, giảm áp lực cho các cảng tại TP.HCM và Đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong lĩnh vực logistics.
Việc triển khai đồng bộ một tổ hợp cảng quy mô lớn theo mô hình đầu tư công – tư sẽ tạo bước ngoặt trong chiến lược phát triển hạ tầng và thu hút FDI chất lượng cao vào lĩnh vực dịch vụ logistics hiện đại, đặc biệt khi Việt Nam đang đàm phán và thực thi hàng loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.
Liên danh GELEXIMCO – ITC – SCIC cũng khẳng định sẽ tự chịu trách nhiệm về hiệu quả đầu tư, đảm bảo dòng vốn ổn định, triển khai nhanh chóng, và tối ưu hóa vận hành khai thác theo chuẩn quốc tế.
